داشتن هدف و برنامه در زندگی شخصی و اجتماعی بسیار مهم است؛ چون به چشم‌اندازهای افراد جهت می‌بخشد و آن‌ها را به سمت مقصد اصلی هدایت می‌کند. برای هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی روش‌های مختلفی وجود دارد…
داشتن هدف و برنامه در زندگی شخصی و اجتماعی بسیار مهم است؛ چون به چشم‌اندازهای افراد جهت می‌بخشد و آن‌ها را به سمت مقصد اصلی هدایت می‌کند. برای هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی روش‌های مختلفی وجود دارد که خیلی از آن‌ها از لحاظ علمی تاییدشده هستند. برای پیدا کردن روش مناسب خود، باید آزمون و خطا داشته باشید؛ یعنی انواع مختلفی از روش‌ها را امتحان کنید تا بهترین آن‌ها را تشخیص دهید و برای باقی روزهای زندگی به کار ببندید. شاید این کار برای خیلی از افراد، کمی سخت باشد و مقرون به صرفه به نظر نرسد؛ چون با خود فکر می‌کنند مگر من چقدر وقت دارم تا روش‌های مختلف را امتحان کنم؟ این مساله هم استدلال درستی است. اگر شما یکی از افراد این دسته هستید، پیشنهاد می‌کنم تا انتهای این مقاله با رشدانا همراه باشید؛ چون می‌خواهیم درباره یکی از روش‌های خاص و منحصر به فرد تعیین هدف، یعنی هدف گذاری SMART با شما صحبت کنیم.
در اولین بخش قبل از بررسی هدف گذاری SMART به تعریف واژه هدف‌گذاری می‌پردازیم:
هدف‌گذاری یعنی تعیین یک یا مجموعه‌ای از اهداف در بازه‌های زمانی مختلف مانند کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت که براساس توانمندی‌های هر شخص متفاوت است. طبق این تعریف، ما با سه دسته یا گروه در جامعه روبرو هستیم:
روش هدف گذاری SMART یا SMART Targeting برای هر سه گروه می‌تواند مفید باشد؛ چون سازوکار آن راحت بوده و برای هر هدفی قابل تنظیم و اجرا است. در بخش بعدی با این تکنیک بیشتر آشنا می‌شوید. پیش از رفتن به مرحله بعد، از خودتان بپرسید که چقدر نسبت به اهدافتان پایبند هستید و تحقق آن‌ها چقدر برای شما اهمیت دارد؟ خودتان را در کدام گروه تصور می‌کنید؟
جواب شما به دو سوال قسمت قبل تا حد زیادی روی موفقیت این روش و هر روش دیگری تاثیر دارد. مطمئنا این اولین باری نیست که در نوشته یا مقاله‌ای می‌خوانید که تحقق اهدافتان تا حد زیادی بستگی به تلاش خود شما دارد؛ ولی چند درصد از افراد نسبت به این نکته احساس مسئولیت می‌کنند؟ تمایز بین افراد موفق و ناموفق در همین نکات کوچک خلاصه شده است. اگر دوست دارید در گروه آدم‌های موفق و هدفمند قرار بگیرید، مرحله بعد ویژه شما است.
هدف گذاری SMART مخفف و کوتاه شده کلمات خاصی است که در کنار هم کلمه هوشمند یا SMART را شکل داده‌اند. این واژه‌ها عبارتند از:
هر کدام از این عبارت‌ها به یک ویژگی هدف اشاره می‌کنند؛ پیشنهاد می‌کنیم در هنگام انتخاب و تعیین هدف، هر کدام از این ویژگی‌ها را درباره هدف خود بسنجید.
یکی از ویژگی‌های هدف گذاری smart مشخص بودن است. طبق این مولفه باید دقیقا تعیین کنید که چه هدفی دارید و تمام جزئیات آن را در نظر بگیرید؛ مثلا اینکه شما می‌خواهید در نمراتتان پیشرفت کنید یا بیشتر درس بخوانید، هدف مشخصی نیست. بهتر است کاملا دقیق بگویید که کدام درستان ضعیف است یا میزان مطالعه مد نظر شما در طول یک روز چقدر است؟ این اهداف مشخص، به ذهن شما جهت می‌دهند تا بهتر متمرکز شود.
بهتر است هدفتان را طوری انتخاب کنید که قابل سنجش باشد؛ یعنی بتوانید برای آن معیار تعریف کنید؛ مثلا اگر هدفتان افزایش ساعت مطالعه در درس فیزیک است، باید ساعت مطالعه شما به عنوان معیار در نظر گرفته شود.
هدف انتخابی باید براساس توانمندی و استعدادهایتان باشد. اغلب افراد اهداف کمال‌گرایانه دارند که همین مساله آن‌ها را از آن هدف دلسرد می‌کند.
هدف گذاری SMART باید درواقع واقعی و مرنبط باشد. واقع‌گرایانه و مرتبط بودن اهداف به وضعیت شما باعث می‌شود که رویایی فکر نکنید و براساس واقعیت و شرایط فعلیتان هدف تعیین کنید. این موضوع از سرخوردگی یا احساس شکست جلوگیری می‌کند.
حتما برای اهدافتان بازه زمانی مشخصی تعیین کنید تا تمام تلاش خود را برای رسیدن به آن‌ها به کار بگیرید. داشتن بازه زمانی کوتاه، میان و بلند مدت برای اهداف، از بی‌برنامه بودن در طی مسیر جلوگیری می‌کند.
به عنوان مثال، یک فروشگاه اینترنتی مواد غذایی به نام X قصد دارد از این روش برای هدف گذاری استفاده کند. این فروشگاه در حال حاضر نیز، یک وب سایت فعال دارد. به این ترتیب، مدیر فروشگاه مورد نظر، برای دستیابی به هدف “افزایش مشتریان از طریق افزایش ترافیک ارگانیک وب سایت“، باید اینگونه هدف گذاری کند:
به عنوان مثال، یک فروشگاه اینترنتی مواد غذایی به نام Xقصد دارد از این روش برای هدف گذاری استفاده کند. این فروشگاه در حال حاضر نیز، یک وب سایت فعال دارد. به این ترتیب، مدیر فروشگاه موردنظر، برای دستیابی به هدف “افزایش مشتریان از طریق افزایش ترافیک ارگانیک وب سایت”، باید اینگونه هدف گذاری کند:
اگر شما هم گمان می‌کنید که صرفاً با استفاده از یک روش برنامه‌ریزی، به تمام اهدافتان می‌رسید؛ کاملاً در اشتباهید! روش اسمارت یا هر روش دیگری، مزایای بسیاری دارد؛ اما این پشتکار، استمرار، مهارت و سخت‌کوشی شما است که باعث می‌شود به اهداف خود دست پیدا کنید. بااین‌حال، smart به دلیل 5 ویژگی اشاره شده، مزیت‌های بی‌شماری نسبت به سایر فرمول‌های هدف‌گذاری دارد که در ادامه چند مورد از آن‌ها را بیان می‌کنیم.
همان‌طور که می‌دانید تعیین اهداف به‌صورت واقع‌بینانه یکی از 5 ویژگی اصلی روش اسمارت است. ازاین‌رو، شما ملزم خواهید شد که فقط اهداف واقعی را در برنامه خود بگنجانید. این ویژگی در اغلب شیوه‌های هدف‌گذاری وجود ندارد و در نتیجه باعث شکست برنامه‌های فردی خواهد شد. به‌عنوان‌مثال ممکن است توان واقعی شما برای مطالعه روزانه 4 ساعت باشد؛ اما به دلیل غلبه هیجانات در ابتدای راه، روزی 8 ساعت مطالعه را برای خودتان تعیین کنید.
این در حالی است که پس از مدت کوتاهی به دلیل فشار بیش از حد، حتی یک ساعت مطالعه روزانه را هم نخواهید داشت. اینجا است که درک صحیح از توانایی‌ها، محدودیت‌ها و شرایط به شما کمک می‌کند تا واقعیت‌های موجود را به‌درستی مشاهده کرده و سپس هدف‌گذاری کنید.
از دیگر مزایای روش اسمارت این است که اهداف باید در محدوده زمانی مشخصی به سرانجام برسند. ازاین‌رو، زمان رسیدن به اهداف، تا حد زیادی ممکن و قابل پیش‌بینی است.
ارزیابی میزان پیشرفت در مسیر پیش رو به همه ما کمک می‌کند تا انگیزه بیشتری برای حرکت به سمت جلو داشته باشیم. هدف‌گذاری smart همان شیوه‌ای است که شما را ملزم می‌کند تا در طول مسیر، مدام پیشرفت‌ها و ناکامی‌های خود را ارزیابی کرده و از این طریق، انگیزه بیشتری برای ادامه راه داشته باشید.
در واقع، هنگامی انگیزه درونی عاملی برای رشد و پیشرفت تلقی می‌شود که شما نظر مثبتی نسبت به خودتان داشته باشید. در هدف‌گذاری smart نیز همین موضوع باعث می‌شود از شانس بیشتری برای موفقیت برخوردار باشید؛ چرا که با دیدن کوچکترین موفقیت‌ها، خودتان را تشویق کرده و دیگر به دریافت انگیزه از محیط بیرون نیازی نخواهید داشت.
یکی از ویژگی‌های بارز یک برنامه‌ریزی اصولی، انتخاب اهدافی شفاف و بدون ابهام است. در روش هدف‌گذاری اسمارت نیز اگر تمام 5 مؤلفه یاد شده برای تعیین اهداف را به‌درستی رعایت کنید، اهدافی قابل‌دسترس خواهید داشت؛ در غیر این صورت، نه‌تنها تمرکز کافی برای حرکت ندارید؛ بلکه به دلیل عدم وضوح اهداف، مدام از آن‌ها فاصله می‌گیرید.
در این مطلب درباره هدف گذاری SMART صحبت کردیم. همان طور که پیشتر گفتیم تعداد تکنیک‌ها و روش‌های موجود در مورد هدف‌گذاری و تعیین چشم‌انداز متنوع هستند اما یک نکته مهم‌تر از روش و تکنیک وجود دارد؛ این نکته، تمرین و پشتکار شما است. هر چقدر بیشتر به اهداف خود پایبند بوده و نسبت به آن‌ها احساس مسئولیت داشته باشید، طی کردن مسیر برای شما راحت‌تر خواهد بود. شما در زندگی شخصی و کاری خودتان تا چه حد از هدف گذاری استفاده می کنید؟ به نظر شما داشتن هدف تا چه حد به ما در رسیدن به موفقیت کمک می کند؟ نظرات ارزشمند خود را با ما به اشتراک بگذارید.
Empowerment Package for Managers
تمام آنچه که یک مدیر موفق باید بداند
