اگر تجربه کار در شرکت ها و سازمان های اداری را داشته باشید، احتمالا بارها و بارها از شما خواسته شده تا ضمن انجام یک پروژه و یا مدیریت بر فرایند انجام پروژه های مختلف،…
اگر تجربه کار در شرکت ها و سازمان های اداری را داشته باشید، احتمالا بارها و بارها از شما خواسته شده تا ضمن انجام یک پروژه و یا مدیریت بر فرایند انجام پروژه های مختلف، پروپزال نیز بنویسید. از سوی دیگر، اگر دانشجوی کارشناسی ارشد باشید واژه پروپزال برایتان بسیار آشنا است. در واقع پروپزال همچون یک نقشه راهنما برای کارمندان، مدیران و حتی دانشجویان عمل می‌کند. نقشه ای که مسیر پیش رو را نشان می‌دهد و در انجام یک تحقیق یا پروژه کمک بسیار زیادی به شما خواهد کرد. همانطور که گفتیم پروپزال نویسی با اهداف مختلفی همچون پروژه های مدیریتی، تحقیقاتی، دانشجویی و پایان نامه های مقطع ارشد انجام می‌شود و در موفقیت تحقیقات یا پروژه ها بسیار حائز اهمیت است.
از این رو ما در این مقاله از رشدانا، به ابعاد مختلف موضوع پروپزال نویسی پرداخته و نحوه صحیح نگارش پروپزال را توضیح خواهیم داد. پس تا انتها با موضوع چالش برانگیز چگونه یک پروپوزال خوب بنویسیم، همراه ما ما باشید.
واژه پروپوزال (Proposal) برگرفته از کلمه propose و به معنی پیشنهاد دادن است. بهتر است بدانید که فرهنگستان ادب فارسی، واژه”پیشنهاد پژوهشی” را معادل پروپزال معرفی نموده است. در هر صورت، پروپزال، پیشنهادی راجع به یک طرح پژوهشی است که بایستی در قالب یک مقاله ارائه شود.
این مقاله باید دارای چارچوب مشخص، استاندارد و مکتوب باشد تا کارفرما یا اساتیدتان آن را پذیرفته و از شما بخواهند نسبت به ارائه آن اقدام کنید. به این ترتیب، باید بدانید که پروپزال تان قرار است از کجا شروع شده و به کجا ختم شود.
پس همانطور که برای شام شب یک لیست از مواد غذایی مورد نیاز تهیه می‌کنید و با کمی تأمل سراغ بهترین مارکت محل خود میروید تا مواد غذایی تازه و خوب خریداری کنید؛ برای پروپزال نویسی هم باید صفر تا صد تحقیق یا پروژه خود را در نظر بگیرید، جزئیات آن را مشخص کرده و تمام اجزاء پروپزال نویسی را به درستی انجام دهید.
آیا میدانستید که موضوعات پروپزال ها دارای جنبه های درخواستی و پیشنهادی می‌باشد و این گونه تحقیقات منجر به اثبات برنامه های کاری، ارزش ها و همچنین قابلیت های یک پروژه اداری،مدیریتی و یا دانشگاهی می‌شوند؟ بنابراین تمام پیشنهادات پژوهشی باید به گونه ای انجام شوند که بتوانند به سؤالات زیر پاسخی مناسب دهند.
اگر بتوانید به سؤالات بالا به خوبی پاسخ دهید، بیشتر مسیر قانع کردن استاتید یا کارفرما را طی کرده و ارکان اصلی پروپزال را نیز در متن مدون خود حفظ نموده اید. البته پیش از پرداختن به اجزاء پیشنهاد پژوهشی، بهتر است بدانید که عنوان پروپزال تان نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
زیرا انتخاب یک عنوان مناسب که در عین مختصر بودن، اطلاعات کلی پروپزال را در عبارتی کوتاه بیان نماید، به درک بیشتر مخاطب و همچنین اقناع او کمک شایانی کرده و از سوی دیگر، موجب پیروزی شما نیز می‌شود.
یک پروپوزال حرفه‌ای از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که برای درک بهتر آن در ادامه تک تک اجزای آن را شرح می‌دهیم.
در بخش اول قرار است باتوجه به علائق خود موضوعی که موردپسند خواننده نیز است را انتخاب کنید. موضوع انتخابی شما باید واقعبینانه و عملیاتی باشد. در بخش عنوان موضوع، نیاز است به صورت مختصر و مفید عنوان موضوع خود را شرح دهید.
موضوع پژوهش دارای اهمیت فراوانی است و باید حاوی نکات زیر باشد:
دقت کنید که بیان مسأله باید روشن و کاملا واضح باشد تا مطالعه کنندگان پژوهش، به راحتی آن را درک کرده و سؤالات متعددی برایشان بوجود نیاید. بنابراین ما در رشدانا توصیه می‌کنیم که در این مرحله درصد و میزان نظم خود را افزایش دهید.
مراحل انجام پژوهش را از کل به جزء پیش ببرید، به طوریکه مطالب موجود در تحقیق کاملا پیوسته و زنجیره وار بیان شوند. به هم ریختگی و آشفتگی مطالب، ذهن فرد مخاطب تان را بهم میریزد و او را نسبت به تلاش های شما بدبین می‌کند. در این قسمت سعی کنید پژوهش خود را با سایر پژوهش های صورت گرفته قبلی مقایسه نموده و نقاط قوت تحقیق خود را ذکر کنید.
بهتر است سؤالات خود را در نیم سطر یا نهایتا یک سطر بنویسید و از طولانی نمودن آن جلوگیری کنید. دلیل نوشتن سؤالات نیز این است که هدف شما از انجام چنین پژوهشی چیست؟ بهترین روش برای نوشتن پرسش ها، روش بارش فکری است که در آن، تمام پرسش هایی که به ذهن تان خطور می‌کند را می‌نویسد و سپس از میان آن ها چند سؤال را برگزیده و در متن پروپزال خود وارد کنید.
برای پژوهش باید از چه ابزار و وسایلی استفاده کنید؟ هر آنچه نیاز دارید را یاداشت کنید و براساس نوع پروژه کاری و یا رشته تحصیلی تان نسبت به انتخاب آن ها اقدام کنید. به عنوان مثال، برای انجام پروژه ای کلان، نیازمند پرسش نامه های متعدد برای یک رده سنی خاص هستید و یا نیاز به انجام یک آزمایش، در ازمایشگاهی پیشرفته دارید. در هر صورت، همه ابزارهای مورد نیاز خود را به طور دقیق مشخص نموده و آن ها را شرح هید.
مرور ادبیات یا همان پیشینه تحقیق، کارهای انجام شده قبلی را در پروپزال توضیح می‌دهد. در این مرحله، اسناد، مطالعات، تحقیقات، کتاب ها و تمامی مقالات مرتبط با موضوع پژوهش را بررسی کرده و روش های پاسخ به به چنین مسأله ای را در میان منابع ذکر شده بدست آورید. در واقع باید مشخص کنید که محققین قبلی برای پاسخ به پرسش های مشابه موضوع شما، چه کارهایی انجام داده و از چه روش هایی بهره برده اند.
مهم ترین جزء اجزاء پروپزال ها، روش و مراحل تحقیق است. در این مرحله از پروپزال نویسی، مراحل تحقیقات خود را بیان می‌کنید و به تمام کارهایی که تا کنون برای پیشبرد موضوع انجام داده اید و همینطور سایر کارها و تحقیقات مورد نیاز برای اتمام پروژه اشاره می‌کنید.
بهتر است از جداول زمان بندی برای ارزیابی پیشرفت مراحل تحقیق تان استفاده کنید تا بتوانید در بازه های زمانی مشخص، هر یک از بخش های تحقیقاتی خود را به پایان برسانید. پژوهشگران در مسیر تحقیقاتی خود با انواع روش های تحقیقی روبرو هستند که با توجه به موضوع و هدف پروپزال، یکی از انواع تحقیقات زیر را انتخاب کرده و از آن استفاده میکنند:
اگر می‌خواهید میزان و شدت اهمیت تلاش ها و کار خود را به کارفرما یا اساتیدتان اثبات کنید، بایستی از منابع کاملا معتبر علمی در پروپزال نویسی استفاده کنید. بنابراین، هر نوع کتاب، ژورنال، سایت و یا سایر منابع غیر معتبر را در پروپزال خود بکار نگیرید و حساسیت زیادی در این قسمت داشته باشید.
مقالات دارای رفرنس که از نظر علمی قابل استناد باشند، اغلب به زیان انگلیسی نوشته شده اند، پس بر تقویت زبان انگلیسی خود کاملا مصر باشید و زبان تخصصی رشته یا کار خود را نیز به سرعت بیاموزید.
در این مرحله، به نهادها، ngo ها، سازمان ها و سایر گروه هایی که در تحقیق از آن ها کمک گرفته اید اشاره کرده و به طور مختصر نتایج کاربردی پژوهش خود را نیز توضیح دهید. نتایج پژوهش تان باید به نحوی ارائه شود که پاسخگوی نیازها و مشکلات بخشی از جامعه باشد. در قسمت آخر این مرحله، به محدودیت های تحقیق و نواقص موجود در سایر مراحل پژوهش اشاره ای مختصر داشته باشید.
پژوهشگران کمی هستند که به طور واقعی درک کاملی از اهمیت پروپوزال داشته باشند و بتوانند اصول اساسی و استاندارد تحقیق را مبتنی بر پروپوزال نویسی قرار دهند. در بهترین حالت، اگر پروپوزال خوبی نگارش کنید، می‌توانید به این اطمینان برسید که یک تحقیق باکیفیت و کاربردی خواهید داشت. اما اگر پروپوزال شما کیفیت قابل قبولی نداشته باشد، می‌توان به این نتیجه رسید که پژوهش شما مفید نخواهد بود. از کلیدی‌ترین اهمیتهای پروپوزال، این است که یک مشکل را در جامعه شناسایی کرده و راه حل کاربردی برای آن ارائه دهد. علاوه بر این، ابعاد دیگری از اهمیت پروپوزال مهم هستند که به چند بخش کلی دسته‌بندی می‌شوند. این ابعاد عبارتند از:
قبل از نگارش پایان نامه یا رساله دکتری نیاز است ساختار و چارچوب کلی را تعیین کرده و خلاصه‌ای از محتوای تحقیق بنویسید. هنگامی که قصد انجام تحقیق را دارید، لازم است اطلاعاتی درباره ادبیات موضوع، روش تحقیق، جامعه هدف، نمونه، مدل تحقیق و… داشته باشید. تعیین چارچوب تحقیق سبب می‌شود تا در زمان نگارش پایان نامه یا رساله خود بدانید که به دنبال چه چیزی هستید.
یکی از ویژگی‌های بارز پروپوزال این است که پس از تعیین موضوع تحقیق، به پژوهشگر کمک می‌کند تا بتواند روابط بین فاکتورهای تحقیق را درک کرده و چشم‌انداز دقیقی از نتایج به دست آورد. این چشم‌انداز با مطالعه ادبیات موضوع و مقالات متعدد حاصل می‌شود. اهمیت پروپوزال در این است که به پژوهشگر کمک می‌کند تا بفهمد که از انجام آن تحقیق، چه دستاوردی دارد و روابط احتمالی میان فاکتورهای تحقیق چگونه است.
یکی از مهارت‌های اصلی در فرآیند تحقیق علمی مربوط به تفکر انتقادی است. هنگامی که قصد نگارش یک پروپوزال را دارید، باید با دید انتقادی به مفاهیم و موضوعات نگاه کنید و به دقت آن‌ها را ارزیابی کنید. تلاش کنید تمامی مسائلی که با آن روبرو هستید را از ابعاد گوناگون بررسی کرده و در بین مقالات مختلف به دنبال پاسخ سوالات باشید. تقویت مهارت انتقادی باعث می‌شود تا تحقیقی با کانتربیوشن بالاتر تهیه و آماده نمایید.
یکی از ابعاد مهم نگارش پروپوزال این است که با ساختار و فرمت استاندارد نگارش تحقیق آشنا شوید. هنگامی که می‌خواهید یک پروپوزال بنویسید، لازم است به صورت خلاصه محتوایی را برای بخش مقدمه، ادبیات موضوع، روش تحقیق، فرضیات، سوالات و… تهیه کنید و دید مناسب‌تری به ساختار تحقیق علمی خود بدهید. از دیگر دلایل مهم بودن پروپوزال نویسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نوشتن یک پروپوزال خوب مهارت مهمی در بسیاری از مشاغل، از مدرسه تا مدیریت کسب و کار، محسوب می‌شود. هدف از یک پروپوزال، حمایت از طرح پژوهشگر با اطلاع‌رسانی به افراد مدنظر است. ایده‌ها یا پیشنهادات شما در صورتی مورد تایید قرار می‌گیرند که بتوانید آن‌ها را به شیوه‌ای واضح، مختصر و جذاب ارائه دهید. در ادامه به شرح مختصری درمورد چگونگی نوشتن یک پروپوزال خوب اشاره می‌کنیم.
زمانی که نکات اولیه و مقدماتی پروپوزال نویسی را رعایت کردید، به سراغ شروع کارتان بروید:
ما در این مقاله از رشدانا سعی کردیم به ابعاد مختلف پروپزال نویسی و اهمیت آن بپردازیم؛ موضوعی که امروزه در بیشتر سازمان ها فراگیر شده و مدیران بسیاری را درگیر خود کرده است. از سوی دیگر در مقاطع تحصیلی دانشگاهی (کارشناسی ارشد) نیز پروپزال نویسی یکی از بزرگترین دغدغه های دانشجویان عزیز است که در این مطلب به طور کامل اجزاء و نحوه نگارش پروپزال را برای هر دو گروه ذکر شده، توضیح دادیم.
امیدواریم این مطلب نیز همچون سایر مطالب مرتبط با موضوع پروپزال نویسی، برایتان مفید بوده و در صورتی که تجربه یا نظری در رابطه با موضوع این مقاله دارید حتما با ما به اشتراک بگذارید.
