تا به حال برای شما هم پیش آمده است که بارها با مشکلات شبیه به هم مواجه شوید؟ به عنوان مثال کسی که در گذشته با همکاران خود رابطه خوبی نداشته و حتی دچار درگیری…
تا به حال برای شما هم پیش آمده است که بارها با مشکلات شبیه به هم مواجه شوید؟ به عنوان مثال کسی که در گذشته با همکاران خود رابطه خوبی نداشته و حتی دچار درگیری کلامی با آنان شده است، می‌تواند این انتظار را داشته باشد که در آینده نیز دچار این مشکل شود! تکرار این اتفاقات در زندگی یک فرد، باعث ایجاد احساس ناامیدی و کاهش اعتماد به نفس خواهد شد. اما سوالی که وجود دارد این است که تکرار پیاپی مشکلات چه دلیلی دارد؟ درواقع به وجود آمدن این اتفاق در افراد گوناگون، ریشه در عدم استفاده ار تکنیک‌های حل مسئله و ندانستن مهارت حل مسئله است. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم تا شما را با یکی از مفیدترین مهارتهای زندگی آشنا کنیم و توضیح دهیم که مهارت حل مسئله چیست. پس تا انتهای این مقاله همراه رشدانا باشید.
منظور از مهارت حل مسئله یا (Problem Solving)، یک فرآیند شناختی – رفتاری است که توسط خود فرد هدایت شده و با کمک آن، راه حل‌های موثر و سازگارانه‌ای برای مسائل زندگی می‌یابد. در واقع حل مسئله یک فرآیند آگاهانه، منطقی، نیازمند تلاش و هدفمند را شامل می‌شود. با تسلط بر این مهارت، در زندگی شخصی خود می‌توانید علل احتمالی یک مسئله را بیابید و برای حل آن موضوع، برنامه‌ای عملی را تهیه نمایید. این مهارت که در دسته مهارتهای نرم در زندگی جای دارد، به توانایی ما برای حل مشکلات به صورت موثر و به موقع، کمک می‌کند. مراحل این مهارت زندگی شامل موارد زیر می‌شود:
اولین گام در یادگیری مهارت حل مسأله، تعریف یا شناخت مسأله است. در عین حال باید از خود بپرسید که چرا و چگونه با چنین مسأله ای مواجه شدید؟ در اینجا نیازمند بکارگیری تفکر منطقی هستید؛ تفکری که به شما کمک می‌کند مسائل را از زاویه‌های دیگری ببینید و به ظاهر قضایا بسنده نکنید.
حال که به کشف و شناخت مسئله اصلی رسیدید، باید به جای تمرکز بر علت مسئله به راهکارها و گزینههای مختلف جهت حل آن مشکل، بپردازید. تمام گزینه‌ها را بنویسید، تک تک آن‌ها را از ابعاد مختلف بررسی کنید تا به بهترین راه حل دست یابید. البته، تصور نکنید بهترین و درست‌ترین گزینه، در همان دقایق اول به ذهن تان خطور می‌کند! یافتن گزینههای ایده آل و صحیح نیازمند وجود تمرکز و آرامش روان در فرد است.
در مرحله قبل گفتیم که تمام گزینه ها یا راهکارها را یادداشت کنید. پس از بررسی این لیست، متوجه می‌شوید برخی از آن ها مناسب نیستند پس، تمام گزینههای نامناسب خط خورده و حذف می‌شوند. در ادامه بقیه راه حل‌ها را با تمام ویژگی‌های مثبت و منفی شان یادداشت کنید و سپس با مقایسه آن‌ها، منطقی‌ترین و درست‌ترین گزینه را مشخص کنید.
حال که توانستید با صبر و شکیبایی و استفاده از تفکر منطقی، راهکاری مناسب برای حل مشکل خود پیدا کنید، نوبت به اجرای آن راهکار می‌رسد. متأسفانه همیشه، همه راهکارها در زمان اجرا جوابگو نبوده و ممکن است با مسئله‌ای دیگر مواجه شوید. برخی مواقع فقط در مرحله اجرا متوجه می‌شوید، که مراحل قبلی را درست انجام داده اید یا نه!
امروزه بسیاری از از مردم برای رویارویی با مشکلات در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود، از مهارتهای حل مسئله استفاده می‌کنند. استفاده موثر از این مهارت مهم در زندگی، نیازمند به کارگیری یک چهارچوب تعیین شده است که در ادامه بیشتر در این باره توضیح خواهیم داد.
در منابع مختلف، اساتید مهارتهای زندگی و روانشناسان، انواع تکنیک های حل مسئله را معرفی کرده‌اند. هرکس می‌تواند بنا بر شخصیت خود تکنیک مناسبی را برگزیند و با استفاده از آن به حل مشکلات احتمالی بپردازد. در ادامه چند مورد از کارآمدترین این متدها را معرفی خواهیم کرد.
یکی دیگر از تکنیک‌های حل مسئله به روش خلاقانه، تجزیه و تحلیل ریشه‌ای علت به وجود آمدن مشکل است. این روش معمولا زمانی استفاده می‌شود که روند کارها با مشکل روبرو شود. به طور کلی علل ایجاد مسائل متفاوت است که می‌تواند جسمی، انسانی و یا سازمانی باشد.
در این روش امکان شناسایی مشکل، اهداف شرکت‌ها و… وجود دارد. لازم به ذکر است که این تکنیک بیشتر مناسب سازمان‌ها، شرکت‌ها و… است. با بررسی چک لیست زیر راحت‌تر می‌توان برای مشکلات پیش آمده، راه حل پیدا کرد:
تمامی این عناصر چشم اندازهای نوینی را به وجود می‌آورند و به بررسی مسئله کمک می‌کنند. روش CATWOE پیش از مشارکت فعالانه سایر اعضای تیم، اطلاعات جامعی را برای حل مسائل فراهم می‌کند.
این روش به شما کمک می‌کند تا بتوانید با سرعت بیشتری ریشه‌های یک مسئله را بیابید. سادگی استفاده از این تکنیک، انعطاف پذیری زیادی به وجود می‌آورد و به راحتی با سایر روش‌های دیگر نیز ترکیب پذیر است. در متد پنج چرا باید به سرعت از پاسخ به سوال بعدی حرکت کنید؛ چرا که این کار سبب مشخص شدن یک تصویر کلی از مسئله خواهد شد.
خوب است بدانید در ایجاد بسیاری از مشکلات، چندین مسئله دست به دست یکدیگر می‌دهند و آشفتگی به بار می‌آورند! متد استخوان ماهی که به نام ایشیکاوا نیز شناخته می‌شود، راه حلی است که از آناتومی ماهی الهام گرفته شده است. این نمودار یک ابزار فوق العاده است که با استفاده از آن، اعضای یک تیم می‌توانند برای ایجاد طوفان فکری درمورد بررسی علل ایجاد مشکل، دست به کار شوند.
حال که به طور کامل دانستید مهارت حل مسئله چیست و با چند مورد از انواع تکنیک‌های حل مسئله آشنا شدید، نوبت به آن می‌رسد که بگوییم چرا برخی افراد در زمینه روبرویی با مشکلات ضعیف هستند؟
برخی از افراد بخش اعظم انرژی خود را برای سازگاری با نشانه‌های مشکل صرف می‌کنند، بدون اینکه دلیل آن را بدانند. برای شناخت دلایل مشکلات، باید نتیجه گیری ذهنمان را به چالش بکشیم تا در نهایت بتوانیم فراتر از مشکل را ببینیم و به رفع آن بپردازیم.
بیشتر ما تمایل به یافتن راه حل‌های سریع و عجولانه برای مشکلاتمان داریم. این کار باعث می‌شود راه حل‌هایی که به ذهنمان می‌رسد را بدون توجه به رابطه علت و معلولی، باور کنیم. به همین دلیل است که افراد کمی به هسته مشکلات می‌رسند و مجبور به انتخاب راهکارهای غیرموثر می‌شوند. علاوه بر آنچه که بیان شد، تکیه بیش از حد به دانش خود نیز یکی دیگر از دلایل ضعف در رویارویی با مشکلات است که سبب عدم استفاده افراد از اطلاعات در دست و درنهایت موفق نشدن در حل مسائل می‌شود.
علاوه بر موارد گفته شده، ما به این دلیل دچار ضعف در مهارت حل مسئله هستیم که بیش از انداره به دانش خود تکیه میکنیم، آن هم دانش ناقص بشری! در حقیقت، همه ما علاوه بر افزایش دانش در زمینه های مختلف، نیازمند یادگیری مهارت‌هایی همچون تفکر منطقی، تفکر نقاد و تفکر خلاقانه هستیم. زیرا افزایش دانش به خودی خود، باعث توانمندی ما در حل مسائل نخواهد شد، بلکه بکار بردن همزمان دانش و انواع تفکر اشاره شده، می‌تواند ضعف‌های موجود در حل مسائل را مرتفع نماید.
راه‌های زیادی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها درمی‌یابیم چگونه مهارت حل مسئله را در خودمان افزایش دهیم. نکاتی که با رعایت آن‌ها قادر به تقویت مهارت حل مسئله خواهید بود، عبارتند از:
در زمان مقابله با مشکلات می‌توانید تنها با پیاده سازی این 4 گام اساسی، توانایی حل مسئله خود را تقویت کرده و بدون هیچ اضطرابی به حل آن‌ها بپردازید.
در این مقاله دریافتید که مهارت حل مسئله چیست و چگونه مهارت حل مسئله را در خودمان افزایش دهیم.توانایی حل مسئله یکی از مهارتهای مهم در زندگی است که در تک تک بخش‌های زندگی هر فردی کارآیی دارد. در صورت ارتقا این مهارت و به کارگیری تکنیک‌های آن، می‌توانید به راحتی مشکلاتی که در زندگی شخصی و یا شغلی شما پیش می‌آید را به بهترین شکل ممکن رفع کنید.
امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد. به نظر شما داشتن مهارت حل مسئله و استفاده از آن تا چه میزان می تواند در بهبود وضعیت زندگی و رویارویی با مشکلات و چالش ها موثر باشد؟ نظرات عالی خودتان را با ما مطرح کنید.
Soft Skills Expert
مهارتهای نرم، مقدمه و لازمه ورود به دنیای توسعه فردی و کسب و کار
